Specialistisch Centrum SOLK & Somatisch-symptoomstoornissen (SCS&S)

Iedereen heeft weleens lichamelijke klachten. Als deze langer aanhouden ga je waarschijnlijk naar de huisarts. Soms kan deze, ook na grondig onderzoek in het ziekenhuis, geen medische verklaring vinden. In dat geval kan er sprake zijn van Somatisch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK). Voorbeelden zijn pijn, chronische vermoeidheid, maag- en darmklachten, verlammings- en andere uitvalsverschijnselen. Deze lichamelijke klachten kunnen ernstig zijn en je gedachten en gevoelens gaan beheersen. Wanneer dit jouw dagelijkse functioneren belemmert, is er sprake van een ‘somatisch-symptoomstoornis of verwante stoornis’.

In het Specialistisch Centrum SOLK & Somatisch-symptoomstoornissen (SCS&S) richten we ons op de zorg voor mensen met:

• ernstige SOLK;
• somatisch-symptoomstoornis;
• conversiestoornis (functioneel-neurologisch-symptoomstoornis);
• hun naastbetrokkenen
• én hun professionele hulpverleners. 

Onze taken zijn:

• Consultatie, diagnostiek, second-opinion en (co-)behandeling bij mensen met ernstige SOLK, een somatisch-symptoomstoornis of een conversiestoornis. We richten ons daarbij op de doelgroep die hoog specialistische zorg nodig heeft, bijvoorbeeld vanwege ernstige bijkomende problemen of eerdere behandeling in de ggz of revalidatiesetting voor de lichamelijke klachten, die onvoldoende effect heeft gehad. Beoordeel met onze decision tool of hoogspecialistische zorg nodig is.
• Het verbeteren van de zorg voor deze doelgroep door kennisdeling, innovatie en onderzoek en door bij te dragen aan het verbeteren van regionale netwerken en ketenzorg.

Onze visie op SOLK en somatisch-symptoomstoornissen:

We bekijken lichamelijke klachten vanuit het biopsychosociale model. We gaan er dus niet vanuit dat als lichamelijke klachten niet volledig somatisch kunnen worden verklaard, ze automatisch ‘dus psychisch’ zijn. We vinden het belangrijk deze visie uit te dragen, omdat mensen er te vaak nog vanuit gaan dat klachten lichamelijk of geestelijk verklaard kunnen worden. Lichaam en geest zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Door ze van elkaar te scheiden kunnen patiënten tussen wal en schip vallen van psychiatrie en medische zorg.

We werken volgens de Multidisciplinaire richtlijn SOLK en somatoforme stoornissen (2010) en Zorgstandaard SOLK (2018) en Zorgstandaard Conversiestoornissen (2017).

Patiëntenpanel:

We willen ons blijven ontwikkelen om zo goed mogelijk zorg te bieden. Daarom hebben we een patiëntenpanel opgericht. Het patiëntenpanel bestaat uit leden die nog in of al enige tijd uit behandeling zijn. We komen 4 keer per jaar samen. Het panel adviseert en denkt mee over zaken die ingebracht worden door de patiënten en de professionals verbonden aan het SCS&S. Dit kan gaan over:

• informatieverstrekking,
• het behandelaanbod,
• hoe naasten te betrekken.
• vanuit patiëntperspectief meedenken over innovaties en wetenschappelijk onderzoek.

Ook levert het panel een bijdrage aan regionale bijeenkomsten waar professionals samenkomen om de zorgketen voor patiënten met SOLK te verbeteren.

Wij zijn op zoek naar nieuwe kandidaten voor het patiëntenpanel. Heb je interesse, stuur dan een mail naar SCS&S@dimence.nl. Je kunt ook een keer een bijeenkomst bijwonen om te onderzoeken of het iets voor je is.

Als je bent doorverwezen naar ons specialistisch centrum, volgt een intakefase. We onderzoeken niet de medische verklaring van de klachten en doen dus niet opnieuw medisch onderzoek. We onderzoeken wat ervoor zorgt dat jouw lichamelijke klachten niet overgaan. Dit zijn vaak de gevolgen die de klachten hebben. Samen maken we een gepersonaliseerd ‘gevolgenmodel’. Aan de hand daarvan bekijken we of behandeling van de klachten nodig en mogelijk is. Ook bekijken we wie deze behandeling het beste kan doen.

Als de behandeling bij het Specialistisch Centrum SOLK & Somatisch-symptoomstoornissen plaats vindt, zijn er meerdere behandelmogelijkheden. Aan de hand van het gepersonaliseerde gevolgenmodel wordt beoordeeld welke behandelvorm(en) nodig is(/zijn):

• Cognitieve gedragstherapie (CGT) volgens het gevolgenmodel
• Lichaamsgerichte EMDR
• Lichaamsmentaliserende psychotherapie
• Schematherapie
• Psychomotore therapie (PMT)
• Fysiotherapie
• Hypnotherapie
• Katalepsie-inductie (voor meer informatie hierover kun je dit filmpje bekijken)
• Farmacotherapie
• Acceptance and commitment therapy (ACT)
• Systeemtherapie
• Verpleegkundige interventies vanuit positieve psychologie
• Blended e-mental health

Voor meer informatie over specifieke behandelvormen: zie www.onbegrepenklachten.info.

Het is mogelijk dat de behandeling ergens anders uitgevoerd wordt, of dat het een gezamenlijke behandeling wordt.

Omdat SOLK en somatisch-symptoomstoornissen veel voorkomen vinden we het belangrijk om de zorg voor deze doelgroep te verbeteren. Daarom delen we graag onze kennis met zorgprofessionals uit verschillende disciplines. We zijn beschikbaar voor consultatie en scholing. Diverse teamleden schrijven geregeld een bijdrage voor www.SOLK.nl .

We voeren daarnaast wetenschappelijk onderzoek uit en dragen hier aan bij. Ons doel is te ontdekken waar iedere patiënt het beste op zijn plek is en welke factoren behandelsucces voorspellen. Hoogleraar prof. dr. Judith Rosmalen is als onderzoeker verbonden aan ons centrum. Zij is gespecialiseerd in SOLK en somatisch-symptoomstoornissen. Daarnaast is zij immunoloog en epidemioloog. Ze is de projectleider van Grip op klachten, een online hulpmiddel voor patiënten met onbegrepen klachten en hun behandelaren.

 Per 8 december 2020 is aan ons het TOPGGz-keurmerk toegekend.

Publicaties

Boekhoofdstukken:

Olde Hartman T, Tak L. Hoofdstuk 11: De patiënt met ernstige SOLK. In: De dokter en de patiënt met psychische problemen (2019). van der Horst H, van Os J (redactie). Bohn Stafleu van Loghum, Houten.

Tak L, Rosmalen J. Hoofdstuk 16: Somatisch-symptoomstoornissen. In: Handboek psychopathologie bij vrouwen en mannen (2019). van Amelsvoort e.a. (redactie). Boom, Amsterdam.

Tak L, Luyckx J. Hoofdstuk 18.6: Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK). In: Leerboek Acute Geneeskunde (2018). Van Vugt A, Gaakeer M, Henny W, Kaasjager H, Motz C, Tan E, Wulterkens Th (redactie). Bohn Stafleu van Loghum, Houten. 

Tak L, Spiertz L. Hoofdstuk 10: Somatisch-symptoomstoornis met comorbide stoornissen. In: Comorbiditeit van psychische stoornissen. (2018). Spinhoven P, Bockting C, Ruhe E, Spijker J (redactie). Uitgeverij de Tijdstroom, Utrecht.

Tak L. Hoofdstuk 16: Moeilijk gedrag en beladen interacties. In: Handboek Psychiatrie in het Ziekenhuis (2018). Honig A, Lijmer J, Verwey B, van Waarde J (redactie). Uitgeverij de Tijdstroom, Utrecht.

Tak L, van Geelen S. Hoofdstuk 2: Kenmerken en voorkomen. In: Handboek Behandeling van somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (2017). Spaans J, van der Horst H, Rosmalen J, van Rood Y, Visser S (redactie). LannooCampus, Tielt.

Tak L, van Rood Y, Spaans J. Hoofdstuk 11: Educatie. In: Handboek Behandeling van somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (2017). Spaans J, van der Horst H, Rosmalen J, van Rood Y, Visser S (redactie). LannooCampus, Tielt.

De Graeff B, Tak L. Hoofdstuk 25: Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten. In: Leerboek ontwikkelingsstoornissen in de levensloop: een integrale medische en psychologische visie (2016). Staal W, Vorstman J, van der Gaag RJ. Uitgeverij de Tijdstroom, Utrecht.

Artikelen:

Tak L, Ludden E. De behandeling van somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten (SOLK) volgens het gevolgenmodel. Physios: praktijkgerichte nascholing over fysiotherapie, editie 2, 2018.

Van Geelen S, Tak L. Stem of stempel: Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten. ZKM (ZelfKennisMethode) magazine, maart 2016.  

Tak L, Spaans J, Rood Y. Aanpak SOLK vraagt om meer samenhang. Medisch Contact, 2016, 36, 22-25.

Wetenschappelijke publicaties:

The European Training Network ETUDE (Encompassing Training in fUnctional Disorders across Europe): a new research and training program of the EURONET-SOMA network recruiting 15 early stage researchers. Rosmalen JGM, Burton C, Carson A, Cosci F, Frostholm L, Lehnen N, Olde Hartman TC, Rask CU, Rymaszewska J, Stone J, Tak LM, Witthöft M, Löwe B.J Psychosom Res. 2021 Feb;141:110345. doi: 10.1016/j.jpsychores.2020.110345

van Krugten FCW,, van der Feltz-Cornelis CM, Boeschoten MA, van Broeckhuysen-Kloth SAM, van Eck van der Sluijs JF, van Ee E, van Es SM, Schoorl M, Tak LM, Brouwer WBF, Hakkaart-van Roijen L. Development and Psychometric Evaluation of the Transdiagnostic Decision Tool: Matched Care for Patients with a Mental Disorder in Need of Highly Specialized Care. BJPsych Open, 2020, 6, e93, 1–7.

Tak LM, Roza SJ. Commentaar: Functioneel-neurologisch-symptoomstoornis anno 2020: échte klachten voor neurologie en psychiatrie. Tijdschrift voor Psychiatrie, 2020;62(7):528-529.

Tak LM. Redactioneel: De tijd is rijp voor inclusieve specialistische psychiatrie bij ‘complexe’ problematiek. Tijdschrift voor Psychiatrie, 2020;62(4):244-246.

Rosmalen JGM, van Gils A, Acevedo Mesa MA, Schoevers RA, Monden R, Hanssen DJC. Development of Grip self-help: An online patient-tailored self-help intervention for functional somatic symptoms in primary care. Internet interv. 2019 Nov 28; 19: 100297.

van der Vaart R, Worm-Smeitink M, Bos Y, Wensing M, Evers A, Knoop H. Implementing guided ICBT for chronic pain and fatigue: A qualitative evaluation among therapists and managers. Internet Interv. 2019 Oct 31;18:100290.

Worm-Smeitink M, van Dam A, van Es S, van der Vaart R, Evers A, Wensing M, Knoop H. Internet-Based Cognitive Behavioral Therapy for Chronic Fatigue Syndrome Integrated in Routine Clinical Care: Implementation Study. J Med Internet Res. 2019 Oct 10;21(10):e14037.

Worm-Smeitink M, Janse A, van Dam A, Evers A, van der Vaart R, Wensing M, Knoop H. Internet-Based Cognitive Behavioral Therapy in Stepped Care for Chronic Fatigue Syndrome: Randomized Noninferiority Trial. J Med Internet Res. 2019 Mar 14;21(3):e11276.

Aan de Stegge BM, Tak LM, Rosmalen JGM, Oude Voshaar RC. Death anxiety and its association with hypochondriasis and medically unexplained symptoms: A systematic review. Journal of Psychosomatic Research, 2018, 115, 58-65.

Janssens K, Houtveen K, Tak LM, Bonvanie IJ, Scholtalbers A, Gils van A, Geenen R, Rosmalen JGM. Encompassing overview of perpetuating factors of functional somatic symptoms. General Hospital Psychiatry 2017, 44, 51-60.

Eikelboom E, Tak LM, Roest AM, Rosmalen JGM. A meta-analysis of the percentage misdiagnoses in medically unexplained symptoms. Journal of Psychosomatic Research, 2016, 88, 60-7.

Onderzoek:

Vanaf februari 2019 loopt er een multicenter onderzoek 'Voorspellers van behandelresultaat bij multidisciplinaire behandeling van somatisch-symptoomstoornissen' geïnitieerd door ons centrum. Naast ons centrum nemen twee andere TOPGGz centra en twee academische centra deel. Patiënten in behandeling bij ons centrum zullen gevraagd worden tijdens de diagnostiek digitaal nog extra vragenlijsten in te vullen. De analyses zullen in 2021 plaatsvinden. 

In 2021 wordt gestart met een aanvullend onderzoek, waarbij kenmerken van patiënten in multidisciplinaire behandeling in de ggz wegens somatisch-symptoomstoornis worden vergeleken met patiënten in multidisciplinaire behandeling voor aanhoudende lichamelijke klachten in de revalidatiesetting. 

Tip: Kijk op https://www.dimencegroep.nl/onderzoek voor actueel onderzoek door medewerkers van de DimenceGroep. Je kunt hier zoeken op auteur of onderwerp. 

• Aanmeldformulier externe verwijzer
• Overweeg u aan te melden bij Siilo voor SOLK consultatie in regio Deventer.

Folders

• Als lichamelijke klachten je leven beheersen (maart 2019)
• Conversiestoornis (juni 2019)

Leestips:

Pijn en het brein ISBN 9789035144279

Leven met pijn ISBN 9789461050816

Pijn zonder strijd ISBN 9789031385485

Van A tot ggZ - Omgaan met onverklaarde lichamelijke klachten ISBN 9789031390021

Nuttige websites:

• www.topggz.nl/afdeling/specialistisch-centrum-solk-somatisch-symptoomstoornissen
• www.SOLK.nl
• www.NOLK.info
• www.onbegrepenklachten.info
• www.gripopklachten.nl

Specialistisch Centrum SOLK & Somatisch-Symptoomstoornissen 

Bezoekadres:
Dimence
Locatie Rielerenk
Nico Bolkesteinlaan 65
7416 SE Deventer
0570-639241
Secretariaatsolk@dimence.nl 
Twitter: @scsolk 

Lees meer over team SOLK.

Postadres:
Dimence
Postbus 5003
7400 SE  Deventer

Heb je een afspraak en kom je met de auto? Dan kun je parkeren op het terrein van het Deventer Ziekenhuis. Je kunt dan gratis een uitrijkaart krijgen bij de afsprakenbalie van ons centrum.