Innovaties netwerk Dimence Bipolair

De filminterventie is ontstaan vanuit een probleem wat gesignaleerd werd vanuit de praktijk. Wanneer patiënten werden opgenomen in een manische episode gebeurde het verschillende keren dat de familie na enkele dagen contact opnam met de ambulante behandelaar en deze aangaf dat de medewerkers van de afdeling hadden gezegd dat het al beter ging met hun familielid terwijl de familie bij het volgende bezoek hier weinig van merkte. Weliswaar was de patiënt wel wat rustiger geworden onder invloed van medicatie, echter de patiënt was nog verre van de oude. Ook werd regelmatig aan de ambulant werkende verpleegkundige die de patiënt bezocht op de opnameafdeling gevraagd hoe de patiënt is als hij stabiel zou zijn.

Bovenstaande gebeurtenissen leiden tot de gedachte dat de medewerkers van de opnameafdelingen de patiënt die is opgenomen eigenlijk niet goed kennen. Ze maken de patiënt mee wanneer deze erg manisch, psychotisch of uiterst depressief wordt opgenomen en dat is dan vervolgens hun referentiepunt. Voor familieleden en voor de medewerkers die ambulant werken ligt dat anders. Die kennen de patiënt ook als hij stabiel is. Dat is hun referentiepunt.

Peter Goossens, verpleegkundig specialist GGZ en senior onderzoeker bij het SCBS Bipolaire Stoornissen en initiatiefnemer van de filminterventie, vertelt in onderstaand filmpje over het ontstaan van de filminterventie.

Om de medewerkers van de opnameafdeling kennis te laten maken met de ‘mens achter de ziekte’ werd de filminterventie bedacht. Hierbij maakt de patiënt, met ondersteuning van zijn ambulante verpleegkundige, een korte film over zichzelf terwijl hij stabiel is. Het doel van de filminterventie is om het referentiepunt van de medewerkers van de opnameafdeling te beïnvloeden. Door ze kennis te laten maken met de gezonde mens, kunnen ze de zorg veel beter laten aansluiten bij de patiënt en kunnen ze de toestand van de patiënt beter vergelijken met het referentiepunt.

De patiënt zelf kan, door het maken van deze film voor een deel als preventie, de regie nemen in zijn eigen behandeling wanneer hij er door een terugval wordt getroffen.
 

Voordat er een film kan worden opgenomen wordt er een script ontwikkeld. Hiervoor is een topiclijst beschikbaar met items die besproken kunnen worden. Het is de patiënt zelf die bepaald wat er wel, maar vooral ook wat er niet in de film komt. Bij voorkeur wordt de film thuis opgenomen. De film wordt opgenomen met een mobiele telefoon en duurt ongeveer 5 tot 10 minuten. Er is een document beschikbaar met aandachtspunten die van belang zijn bij het opnemen van een film.

Aandachtspunten voor het maken van een film.

Topiclijst voor het maken van het script voor de film.

Format voor het maken van een script voor de film.

Voorbeeld van een script

Als de film gemaakt is kan deze (mogelijk) in het elektronisch patiëntendossier (EPD) van de patiënt worden geplaatst. In het signaleringsplan wordt een mededeling geplaatst dat er een film beschikbaar is die vervolgens geraadpleegd kan worden door iedereen die gemachtigd is het dossier in te zien. Dus niet alleen door mensen van de opnameafdeling, maar bijvoorbeeld ook door medewerkers van de crisisdienst of de medewerkers van het Intensive Home Treatment (IHT) team. Zij kunnen de film dan bekijken en de informatie uit de film gebruiken om de zorg op te organiseren, doelen te stellen en deze te evalueren. De patiënt zelf krijgt de film op een USB stick. De familie kan de film dan overhandigen wanneer dit nodig is.

Het is vanzelfsprekend dat de film op gezette tijden moet worden geëvalueerd. Dit kan samengaan met de jaarlijkse evaluatie van het signaleringsplan. Ook kan het nodig zijn om bij bepaalde levensgebeurtenissen, bijvoorbeeld een verhuizing, gezinsuitbreiding, nieuwe relatie of nieuwe baan een nieuwe film op te nemen.

De ontwikkeling van de filminterventie gaat gepaard met wetenschappelijk onderzoek naar de ontwikkeling en het effect van deze nieuwe interventie. De interventie is systematisch ontwikkeld in samenspraak met alle betrokken. Patienten, familieleden en medewerkers van opnameafdelingen en van het SCBS Bipolaire Stoornissen van Dimence.

Op verschillende manieren is de publiciteit gezocht over deze interventie.

Publicaties in wetenschappelijke tijdschriften

• 2019-11-26 Perspectives in Psychiatric Care
• 2019-01-05 International Journal of Bipolar Disorder
• 2019 Nurse Academy GGZ

In de pers

• Elsevier
• GGZ Nederland - Innovatie uitgelicht

Met bijdragen op congressen

• ISBD 2019 - Sydney - Poster
• APNA 32th Annual Conference, Columbus Ohio, USA, October 2018
• ISBD 2017 - Washington - Poster
• ECMH 2017 - Berlijn - Presentatie Peter Goossens
• ECMH 2017 Berlijn - Presentatie Melanie Groot Lipmann
• Symposium 'Stabiel en dan?' 2017 SCBS Bipolaire Stoornissen Deventer

Dit project is tot stand gekomen in samenwerking met en ondersteuning door de volgende partners:

Het SCBS Bipolaire Stoornissen, als onderdeel van het netwerk Dimence Bipolair, ontwikkelde een psycho-educatiecursus voor adolescenten waarbij, naast de regulieren bijeenkomsten op locatie, gebruik wordt gemaakt van online behandelmogelijkheden. Er heeft een evaluatie plaatsgevonden van deze cursus en de uitkomsten zijn veelal positief. Met de feedback, gegeven door patiënten en naastbetrokkenen zal de blended PEcursus opnieuw gegeven worden. Het aanbieden van een blended variant van de PEcursus past goed bij de doelgroep en de manier waarop zij zorg willen ontvangen.

Het project ‘mondzorg bij psychofarmacagebruik' is in 2018 afgerond. Er is een E-module beschikbaar via Minddistrict voor patiënten en er wordt gewerkt aan het ontwikkelen van een e-learning voor professionals in de GGZ en tandartsen. Het doel van het project was om meer aandacht te vragen voor de bijzondere tandheelkundige zorg die er nodig is wanneer patiënten langdurig psychofarmaca gebruiken en welke gebitsverzorging daarbij nodig is. Goede voorlichting aan patiënten is van essentieel belang.
Door het ontwikkelen van een e-learning kunnen professionals in de GGZ en tandartsen op dit specifieke aandachtgebied geschoold worden en patiënten geïnformeerd over de mogelijke bijwerkingen van het langdurig gebruik van psychofarmaca op hun gebit en krijgen zij advies ten aanzien van mondzorg.

Het project 'mondzorg bij psychofarmacagebruik', onder leiding van Anja Stevens, onderzoeker binnen het netwerk Dimence Bipolair, is een samenwerking tussen het netwerk en tandarts Landman van tandartsenpraktijk de Watersnip in Deventer.
Ook voor dit project werd een subsidie toegezegd door zorgverzekeraar ENO.

Twee studenten van de universiteit Utrecht hebben onderzoek gedaan naar de bruikbaarheid van deze E-module. Door middel van interviews hebben zij de gebruikerservaringen inventariseren. Dit onderzoek is in 2020 uitgevoerd en vond plaats binnen het netwerk Dimence Bipolair. 
Het onderzoek werd vanuit het netwerk begeleid door Peter Goossens.