Waar komt kwartiermaken vandaan? Kwartiermaken is een militaire term voor het klaarmaken van een bivakplaats van het leger op het einde van de dag. Kwartiermakers gaan voorop en zoeken een veilige plek, waar voedsel en warmte beschikbaar is. Doortje Kal, schrijfster van het boek 'Kwartiermaken, ruimte voor mensen met een psychiatrische achtergrond', vulde het begrip in als een warme, veilige plek maken voor je psychisch kwetsbare medemens.
Het past helemaal in het idee van de vermaatschappelijking van de zorg. Hoe cliënten weer gewoon mensen worden zonder een eigenheid te verliezen (niet iedereen hoeft aan de norm te voldoen).
Bij uitstek is kwartiermaken een rol waarin een ervaringsdeskundige van waarde kan zijn. Zij weten als geen ander hoe het gebrek aan toekomstperspectief, maatschappelijk participatie, sociale netwerken en het ervaren van zowel maatschappelijk stigma als zelfstigma (geïnternaliseerd stigma waarbij je ook zelf de overtuiging hebt niet in de maatschappij te passen) remmende factoren in herstel kunnen zijn. Dit is vaak meer ziekmakend dan de aandoening zelf. Daarom spreken we ook over het belang van maatschappelijk en persoonlijk herstel.
Een ervaringsdeskundige kent de weg in dit proces en snapt de waarde van informele plekken waar mensen met en zonder een ggz achtergrond elkaar kunnen ontmoeten om zo weer vertrouwen op te doen en de mogelijkheden te hebben te oefenen met nieuwe vaardigheden (geleerd in therapie).
Ik herinner me nog het dorp waarin de ggz instelling lag waar ik als 18 jarige langdurig was opgenomen. Als we in een groepje door het dorp wandelden dan kwam het wel eens voor dat ouders hun kinderen binnenriepen want “de gekken van Santpoort” kwamen er aan. Dat doet iets met mensen, met hun eigenwaarde, hun zelfbeeld hun vertrouwen op een toekomstperspectief als volwaardig lid van een samenleving.
Steeds weer merk ik in mijn werk als ervaringsdeskundige in een FACT team de helende kracht van het hervinden van jezelf als mens, als iemand die erbij hoort als waardevolle adviseur voor anderen. De Vriendendienst in Deventer is een van de voorbeelden van, maar ook buurthuizen, zelfhulpgroepen, lotgenotencontacten en ander mogelijkheden kunnen groeiplekken worden. De kwartiermaker heeft een actieve rol om nieuwe relaties tot stand te brengen en te netwerken door op gelijkwaardige manier aan te sluiten zolang dat nodig is. Dat vraagt een actieve, moedige houding.
Visie van Dimence en het denken in ecosystemen. Hoe past kwartiermaken daarin:
Dimence streeft naar een mentaal veerkrachtige samenleving
waarin iedereen zich gezien voelt en mee kan doen.
Om deze visie waar te maken heeft Dimence samen met de gemeente Deventer en Vriendendiensten Deventer het initiatief GEM Midden IJssel opgezet. GEM staat voor Ecosysteem mentale gezondheid en heeft tot doel de ggz te transformeren om de mentale veerkracht van mensen in de regio Midden IJssel te versterken.
De GEM hypothese is dat de zorg niet verbetert door de match van de vraag met het bestaande ggz aanbod te optimaliseren (selectie of aanbodgericht), maar door in gezamenlijkheid een antwoord te formuleren op de vraag van mensen met mentale klachten. Dat antwoord moet gevonden worden in een veel ruimer palet van mogelijke interventies dan momenteel geboden wordt (diversificatie). Dat vraagt om een verruiming van zinvolle en relevante interventies. Hierbij betrekt GEM nadrukkelijk ook ervaringsdeskundigheid, welzijnsaanbod en aanbod uit het publieke domein.
Bovenstaande vraagt een andere manier van denken en werken van alle zorgverleners. Mensen met een hulpvraag komen niet altijd goed aan bij de verschillende organisatie die inzetten op welzijn en in het creëren van informele netwerken. Op die brug heb je supporters nodig, mensen die de weg kennen, die present zijn zonder te willen oplossen.
