Op verschillende afdelingen bij Dimence staat het blok 'Levensvragen' of 'Kijk op het Leven' op het rooster voor cliënten. Op deze Dag van de levensvragen wil ik graag iets erover vertellen. Het blok is bij uitstek geschikt om de lastig verpakte talenten van de cliënten naar boven te halen. Ik roep vaak iedereen op om zo 'eigenwijs' mogelijk deel te nemen aan dit blok.
We beginnen altijd met een rondje 'hoe is het op dit moment met je?'. Cliënten vertellen kort iets over wat er in hen omgaat. Daarna wordt een thema op het gebied van zingeving en/of levensoriëntatie geïntroduceerd. Dit kan van alles zijn: een verhaal uit een levensbeschouwelijke bron, een afbeelding, een muziekstuk, iets uit de kunst, of iets uit de natuur. Elke keer gaat het om de wisselwerking die dit onderwerp of thema teweegbrengt bij de cliënt. Soms zijn er 'mogelijke' vragen waaruit gekozen mag worden. Niets moet, alles mag. Het gaat om een waardevolle ontmoeting met de ander. Iedereen krijgt de kans om vanuit een eigen perspectief iets te zeggen. Ook roep ik op om vragen te stellen aan elkaar. Hierbij geldt de spelregel dat de ander geen antwoord hoeft te geven, als de vraag niet zo fijn valt.
Cliënten beschikken over veel wijsheid en levenskunst. Ze leren veel aan en van elkaar. Iedereen is bezig met twee hoofdvragen: wie ben ik ten diepste en waar leef ik eigenlijk voor? Het blok is laagdrempelig te volgen.
Een bijzondere invulling van het blok Levensvragen is de 'stiltetraining'. Eén keer in de veertien dagen houd ik onder het blok Levensvragen een stiltetraining in het Dominicanenklooster voor cliënten van opname Vervolg van de Grasdorpstraat in Zwolle.
De plek van een klooster nodigt uit om naar binnen te keren, op adem te komen. De broeders die nog in het klooster wonen hebben veel ervaring met stilte en verstillen. Het zit in hun dagritme. Als het lukt, probeert broeder Jozef bij de stiltetraining aanwezig te zijn. Hij benoemt dat je "niet uit de realiteit moet weg zweven naar een hogere wereld", maar dat de meditatie juist een vorm is van "wakkere aandacht voor de werkelijkheid die wij zijn en waarvan we deel uitmaken". Ook broeder Wijbe heeft al enkele keren deel genomen aan de stiltetraining.
Het is een vorm van levenskunst om jezelf stil te zetten en te peilen wat er in je leeft. Soms is er onder een laag van 'onrust en to do lijstjes' een laag met 'ruimte' te vinden in jezelf.
En lukt het om afgestemd te raken op dingen die pas spreken, als het stil wordt binnen en buiten. Etty Hillesum verwoordt het zo:
Niet spreken,
luisteren naar buiten
maar helemaal stil zijn
en proberen
Het allereigenste van je zelf
in je te laten opklinken
en dat beluisteren
dat is het enige.
De stiltetraining is een kans om een gevoel van verbondenheid te ervaren, met jezelf en met de ander.
Ik ervaar de stiltetraining als een cadeautje. Het is fijn om samen naar het klooster te lopen. De cliënten hebben er vaak zin in. We houden een rondje hoe het met iedereen is en daarna steken we een kaars aan en zoekt iedereen een plek op. We beseffen elke keer dat we onszelf wel 'neer kunnen zetten' om te verstillen, maar 'het moment dat je echt tot stilstand komt' bepaal je niet helemaal zelf. Wat je kan doen is proberen je te ontspannen, je open te stellen, te focussen op een bepaald punt en op je ademhaling. En vooral het 'dwingen' en 'moeten' in jezelf loslaten. En dat is elke keer opnieuw een oefening, maar zeer de moeite waard.
De training is een soort beginpunt. Het kan een bijdrage leveren aan de eigen zoektocht door het leven, aan het proces waarmee men bezig is. Sommige cliënten zijn door de stiltetraining zich ervan bewust geworden hoe goed het hen doet om zichzelf stil te zetten en te voelen wat er in en om hen leeft.
Kitty Nijboer
(geestelijk verzorger Dimence)
