‘Naasten maken het verhaal rondom patiënt compleet’
Henri Sellies, verpleegkundig specialist, is ervan overtuigd: ‘Je moet als zorgprofessional tijd investeren in een goede relatie met de naasten van je patiënt. Zij maken het verhaal compleet, zodat je je patiënt beter kunt begrijpen en behandelen.’ Moeder van een patiënt, Jessica Heijkoop, beaamt dit voor 100%. ‘Als naaste merk je direct of de behandelaar van je kind ook echt de persoon achter de problematiek ziet, of hij hem echt heeft leren kennen. Professionele nabijheid is de sleutel hierin!’
Jessica: ‘Terugkijkend herken ik een soort gevoeligheid of kwetsbaarheid in onze familie. Mijn zoon ontwikkelde op best late leeftijd een psychose, mede door nare ervaringen en drugs. Maar in die tijd was de benadering van zowel patiënten en naasten heel anders dan nu. De patiënt werd op een eenzame kamer gezet, en de naasten werden nauwelijks betrokken. Hoe anders is dat nu bij een opname; als familie mag je gewoon bij je kind, broer of zus blijven en ook de verpleegkundig specialist blijft bij de patiënt. Dat is veel mensvriendelijker en gastvrijer dan 30 jaar terug! Helaas kregen ouders toen vaak de schuld van bijvoorbeeld autisme. We kregen het verwijt dat we niet genoeg hadden geknuffeld. Heel triest!’
Toen de Rechterlijke Machtiging (RM) over mijn zoon niet werd verlengd afgelopen voorjaar raakte ik al lichtelijk in paniek. Zonder deze machtiging slikt mijn zoon zijn medicatie niet, dus ik zag de bui al hangen.
Henri: ‘Waar eerder vooral met triadekaarten werd gewerkt om afspraken met de familie te maken, gebruiken we deze kaarten nu om echt het gesprek aan te gaan met de naasten waarin we elkaar beter willen leren kennen. In deze zogenaamde zorgafstemmingsgesprekken (ZAG), waar de patiënt zelf ook vaak aan deelneemt, heeft de naaste de mogelijkheid om mee te denken over de behandeling van zijn of haar dierbare. Die gesprekken plannen we nu gestructureerd in. En hiermee bouwen we ook een vertrouwensband met elkaar op, waar de patiënt uiteindelijk weer baat van kan hebben.’
Jessica: ‘Toen de Rechterlijke Machtiging (RM) over mijn zoon niet werd verlengd afgelopen voorjaar raakte ik al lichtelijk in paniek. Zonder deze machtiging slikt mijn zoon zijn medicatie niet, dus ik zag de bui al hangen. Maar Henri was er kalm onder; hij had zoiets van “We zien wel wat er gebeurt”. Dat gaf mij al een stuk rust, omdat we elkaar zo vaak spraken.’
Henri: ‘In zulke situaties houden we de patiënt natuurlijk goed in de gaten, en we proberen hem waar mogelijk te begeleiden in het aantal prikkels die hij of zij aankan. Ook hebben we dan geregeld contact met de naaste om de vinger aan de pols te houden. En uiteraard maak je in dit proces als behandelaar soms ook beslissingen die je achteraf misschien anders had genomen, want er is altijd een spanningsveld waarin bepaalde keuzes gemaakt moeten worden.
Als tip aan alle zorgverleners wil ik graag meegeven: maak echt tijd voor die relatie met naasten, ook al is dat soms lastig. Bijvoorbeeld doordat de band vaak verbroken is door alles wat de familie heeft meegemaakt, en dit nu weer opgebouwd moet worden. Een goede therapeutisch relatie waarin wederzijds vertrouwen bestaat, heeft ook positieve invloed op de behandeling en de medicatietrouwheid van je patiënt. En kijk in de behandeling van je patiënt welke factoren echt relevant zijn voor de kwaliteit van leven voor hem of haar. Staar je niet blind op wat volgens de methodiek belangrijk is. Nodig ook eens een naaste of ervaringsdeskundige uit voor een vergadering.’
Jessica: ‘Mijn boodschap voor andere naasten: probeer in contact te blijven met je dierbare, dat is zo belangrijk! En zoek vooral zelf contact en steun bij andere naasten, bijvoorbeeld via Ypsilon, een vereniging voor naasten van mensen met een psychosegevoeligheid. Alles draait om liefde!’
Titel collage: Lieverd, we denken aan je, elke dag!
Jessica maakte meerdere kunstwerken over haar ervaringen als moeder van een zoon met ernstige psychiatrische problemen. Het overkoepelende thema hierin is liefde. De aanvullende boodschap die Jessica graag meegeeft: ‘Blijf in verbinding met elkaar! Dat is niet altijd vanzelfsprekend. Hierbij dien je begrip te krijgen voor het onvermogen wat er is. Het zijn soms pittige ervaringen voor alle mensen die psychisch lijden, hun naasten en voor de mensen die met hen werken.'
